Η πράσινη αρχιτεκτονική των Ταμπάκικων

Στη συνοικία Χάρμαινα της Άμφισσας διασώζεται ένας παλιός οικισμός εργαστηρίων παραδοσιακών τεχνιτών όπως βυρσοδέψες, κουδουνάδες και σχοινάδες. Πρόκειται για ένα οικιστικό σύνολο εργαστηρίων βυρσοδεψίας, γνωστά ως Ταμπάκικα, το οποίο βρίσκεται αριστερά του φρουρίου της πόλης, και στο Β-Δ της τμήμα. Σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες ο οικισμός χρονολογείται πολύ πιο πριν από το 1600. Ο οικισμός της Χάρμαινας έχει έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα, τον οποίο προσδιορίζει ο κατασκευαστικός τρόπος και τα τοπικά υλικά που χρησιμοποιήθηκαν.
Τα λεγόμενα ταμπάκικα κτίσθηκαν με το υλικό που προσέφερε σε αφθονία η περιοχή και αυτό δεν ήταν το ξύλο ή η πέτρα, ήταν η γη. Σήμερα το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού κατοικεί σε κτίρια κατασκευασμένα από πηλό. Η χρήση της άψητης γης έχει ιστορικό παρελθόν στον Ελλαδικό χώρο, τουλάχιστον 5000 χρόνων. Από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι και το 1970 περίπου, οι πλίνθινες κατασκευές ήταν ευρύτατα διαδεδομένες σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας.
Η διάσωση αυτού του ιστορικού συνόλου και η συνέχιση του στο μέλλον είναι πολύ σημαντική ιστορικά και περιβαλλοντικά ενώ παράλληλα προσφέρει μία εναλλακτική, οικολογική και βιοκλιματική δόμηση με μεγάλη αντισεισμική αποτελεσματικότητα. Σύμφωνα με μια παλιά αγγλική παροιμία τα σπίτια με ωμή γη μπορούν να διαρκέσουν ανά τους αιώνες φτάνει να έχουν ένα καλό «καπέλο» και «άριστες μπότες». Δηλαδή: ένα στέγαστρο που να προεξέχει αρκετά ώστε να τα προστατεύει από τη δυνατή βροχή και θεμέλια που όχι μόνο να στηρίζουν το βάρος των κατασκευών αλλά και να μονώνουν τους τοίχους ενάντια στην υγρασία του εδάφους.
Επιπλέον το εύκαμπτο σύστημα δόμησης αυτών των κατασκευών που φτάνουν αποκλειστικά τους δύο ορόφους και είναι ενισχυμένες από πυκνά τοποθετημένες ξυλοδεσιές τις καθιστά πολύ ανθεκτικές στο σεισμό, γεγονός που αποδεικνύεται και με την μακροζωία τους μέσα στα τόσα χρόνια παρόλη την εγκατάλειψη.

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για αυτές τις κατασκευές τα παίρνουμε απευθείας από τη φύση, χωρίς επεξεργασία κατανάλωση ενέργειας και κόστος. Το γεγονός αυτό την καθιστά εκτός από οικονομική και οικολογική κατασκευή.
Η ωμόπλινθος είναι ένας τεχνητός λίθος από πηλό σε καθορισμένες διαστάσεις για δόμηση. Η λέξη ωμόπλινθος αναφέρεται στη μάζα χώματος και νερού, που μορφώνεται μέσα σε καλούπια και μετά αφήνεται στον ήλιο για να στεγνώσει. Ως δομικό στοιχείο χρησιμοποιείται κύρια για την κατασκευή τοίχων, τόξων και θόλων και αποτελεί ένα ενεργειακά αυτάρκες, οικολογικό, οικοδομικό υλικό. Η ωμή γη είναι ένα οικολογικά καθαρό υλικό που ο χρόνος μπορεί να καταστρέψει χωρίς ίχνος και που μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθεί χωρίς περιορισμό όσες φορές είναι επιθυμητό, και τελικά επιστρέφει στη γη.
Το παραδοσιακό σύστημα δόμησης των εργαστηριών εκμεταλλεύεται πλήρως τον αέρα και το φυσικό φως άλλα και το νερό που τρέχει όλα τα εργαστήρια εσωτερικά των κτισμάτων. Σε διάλογο με τη φύση μια απόλυτα βιοκλιματική κατασκευή που αντέχει σε πολύ ζεστά αλλά και πολύ υγρά κλίματα. Η ιδιότητα της ωμοπλίνθου με τη μεγάλη θερμοχωρητικότητα αλλά και τη χρήση κατάλληλων κουφωμάτων εξασφαλίζουν το αίσθημα της θερμικής άνεσης του κτιρίου χωρίς τη χρήση μηχανικών μέσων.
Οι κατασκευές από ωμόπλινθο προσφέρουν το αίσθημα της θερμικής άνεσης στους εσωτερικούς τους χώρους, όπως και τα περισσότερα παραδοσιακά κτίρια. Η σπάνια θερμική αγωγιμότητα της γης επιτρέπει στους τοίχους από ωμή πλίνθο να εξυπηρετούν το ρόλο του συσσωρευτή θερμότητας κατά τη διάρκεια της ημέρας, για να την αποδώσουν κατόπιν σταδιακά τη νύχτα. Πρόκειται συνεπώς για ένα ευφυέστατο σύστημα θέρμανσης, που ίσως ανακαλύφθηκε τυχαία αλλά σίγουρα τελειοποιήθηκε με έξυπνο τρόπο, το οποίο επιτρέπει ένα φυσικό και καλό κλιματισμό των κτιρίων.

Περισσότερα για την πράσινη αρχιτεκτονική του ωμόπλινθου μπορείτε να δείτε εδώ και εδώ.