"Επί των ερειπίων του γηραιού φρουρίου"

 Rubio y Lluch, Antonio 1856-1937

Ο καταλανός βυζαντινολόγος Αντόνιο Ρουβιό Λιουκ επισκέφθηκε τρεις φορές την Ελλάδα για να μελετήσει και καταγράψει τα ίχνη της καταλανοκρατίας που διήρκησε ως την περίοδο της τουρκοκρατίας. Μία και από της περιοχές του ενδιαφέροντός του ήταν φυσικά και η Άμφισσα που από το 1204 έως το 1311 ήταν φραγκοκρατούμενη. Σ’ αυτά τα ταξίδια του ο Ρουβιό θα συνδεθεί με πολλούς έλληνες λόγιους με τους οποίους έκτοτε θα διατηρήσει μια τακτική και πυκνή αλληλογραφία. Μεταξύ αυτών και ο αμφισσεύς ιατρός Αλέξανδρος Στουρνάρας από τον οποίον και φιλοξενήθηκε κατά την επίσκεψη του στην Άμφισσα και φωτογραφήθηκε μαζί του στο κάστρο της πόλης.  

 Aπό αριστερά προς δεξιά: οι Ramon d’Alòs-Moner, Αντόνιο Ρουβιό Λιουκ και Αλέξανδρος Στουρνάρας.

Στο βιβλίο του «Περί των Καταλανικών Φρουρίων της Ηπειρωτικής Ελλάδας» ο Ρουβιό αφιερώνει στο Κάστρο των Σαλώνων το πέμπτο και τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου αναγνωρίζοντάς το ως «την ωραιότατη φραγκική ανάμνηση της Ελλάδος». Αναφέρεται εκεί στην λατινική ονομασία που οι Φράγκοι απέδωσαν στην πόλη, la sola, (Σάλωνα), στις δυναστείες που την ηγεμόνευσαν, γαλλικές και μετά καταλανικές βαρωνείες, που καθεμιά τους άφηνε και το αρχιτεκτονικό της ίχνος πάνω στο κάστρο. Τελειώνει το βιβλίο του μάλιστα με την ιστορία «της τελευταίας κομήσσης των Σαλώνων και της τραγικής της ιστορίας που περιβάλλει τα ερείπια του γηραιού ημιγοτθικού φρουρίου, άτινα πληρούσι γοητείας τον ταξειδιώτην». Μια ιστορία που θα του την επιβεβαιώσει και ο Α. Στουρνάρας στον οποίον και θα αναφερθεί καταλήγοντας το βιβλίο του.

 

 

«Κατά την βραχείαν εν Αμφίσση διαμονήν μου εν τω τελευταίω εις Ελλάδα ταξειδίω μου, έσχον την ευκαιρία να εξακριβώσω τούτο. Εν τη επισκέψει του περίφημου φρουρίου συνωδευόμην υπό του πολυμαθούς εκ Σαλώνων ιατρού κ. Αλέξανδρου Στουρνάρα όστις γιγνώσκει άριστα την ιστορίαν της ωραίας γενετείρας του πόλεως, ης είναι αληθώς το genius loci. Ο κύριος Στουρνάρας ενθυμείται κάλλιστα το φρούριον προ της μερικής καταστροφής, ην υπέστη υπό του μεγάλου σεισμού του 1870. Εν τη παιδική αυτού ηλικίαν ήκουσεν ούτος από των χειλέων γέροντος τινός της Αμφίσσης την δίγησην του θανάτου της βασιλοπούλας, της νεαράς τουτέστιν καταλανίδος ηγεμόνιδος. Κόντος τις (κόμης) ερωτεύθη την ανεψιάν του Αρχιερέως της Αμφίσσης και την έκαμεν ιδικήν του, όπως λάβη της περιουσίαν της, επειδή ελέγετο ότι ο πατήρ της ήτο πλουσιώτατος. Εξελθών κατόπιν της απάτης, διέταξεν να την ρίψωσιν από του ύψους του τρομερωτέρου κρημνού του φρουρίου, όστις ένεκα τούτου ονομάζεται υπο τινών το πήδημα της βασιλοπούλας. Ετέρα δε παράδοσις λέγει ότι οι Τούρκοι, εισελθόντες εις το φρούριον, ητίμασαν την γραίαν κόμησσαν, την δε νεαράν θυγατέραν της απήγαγεν ο μέγας Τούρκος εις το χαρέμιον του. Και έτεραν παράδοσις αναφέρει την κατά του κόντου (κόμητος) εκδίκησιν των Σαλωνιτών. Κάτοικος τις δηλαδή της πόλεως υπεκρίθη γυναίκα έγκυον, όπως εισέλθη εις το φρούριον, και εισελθών εφόνευσε τον κόμητα και κατέρριψεν αυτόν από του  κρημνώδους βράχου. Αι παραδόσεις αυταί, και ει τις άλλη, ην ήδη δεν ενθυμούμαι καλώς, ας μοι διηγήθη ο συμπαθής κύριος Στουρνάρας, ενδεικνύουσι την μεταξύ του Καταλανός κόμητος και του τυραννίσκου ιερέως Στρατέου, ον αναφέρει ο Χαλκοκονδύλης, σύγχυσιν ην ποιείται ο λαός, αγόμενος υπό του φυσικού πόθου της εις τον μισητός ξένον κατακτητήν αποδόσεως πάντων των εγκλημάτων. Επωφελούμαι την ευκαιρίαν ταύτην, όπως ευχαριστήσω εγκαρδίως τον κ. Στουρνάραν επί τη ευγενεί ξενίσει, ης ετύχομεν παρά αυτού εν Αμφίσση.»

Οι φωτογραφίες από το κάστρο της Άμφισσας είναι από το βιβλίο του Ρουβιό: «Περί των Καταλανικών Φρουρίων της Ηπειρωτικής Ελλάδας», που μπορείτε να το διαβάσετε σε μορφή pdf ΕΔΩ.

Πάνω στην αλληλογραφία αυτή του Ρουβιό κυκλοφόρησε πρόσφατα και το βιβλίο του Γιάννη Κολιαβά, «Οι σχέσεις Καταλανών και Ελλήνων μέσα από την Αλληλογραφία του RUBIΟ»