Το κάστρο των Σαλώνων

 Από το αρχείο του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου

Επάνω από την Άμφισσα, στο βραχώδες ύψωμα Έλατος, δεσπόζει το επιβλητικό κάστρο, που είναι άμεσα συνυφασμένο με την μακραίωνη ιστορία της πόλης. Εκεί βρισκόταν η ακρόπολη της αρχαίας Άμφισσας, που προοριζόταν για την επιτήρηση του Κρισαίου πεδίου και του χερσαίου δρόμου που συνέδεε την Πελοπόννησο με τη Θεσσαλία. Τα τμήματα της ακρόπολης, κτισμένα με πολυγωνικό, με ισόδομο τραπεζιόσχημο και με ισόδομο ορθογώνιο σύστημα, ανάγονται στην κλασική και την ελληνιστική περίοδο. Το κάστρο καταστράφηκε, ανοικοδομήθηκε, πολιορκήθηκε και κατακτήθηκε διαδοχικά από τον Φίλιππο Β΄, τους Γαλάτες, τους Ρωμαίους, τους Βούλγαρους, τους Σλάβους, τους Φράγκους, τους Καταλανούς και τους Οθωμανούς.

Στους μεσαιωνικούς χρόνους, πάνω στα ερείπια της αρχαίας ακρόπολης κατασκευάσθηκε το ισχυρό κάστρο των Σαλώνων. Σημαντικότερη περίοδος της ιστορίας του υπήρξε η Φραγκοκρατία (13ος-14ος αι.), με την οποία σχετίζονται πολλοί τοπικοί θρύλοι και παραδόσεις. Στην Ελληνική Επανάσταση ήταν το πρώτο κάστρο που απελευθερώθηκε, στις 10 Απριλίου 1821, ενώ συνέχισε να χρησιμοποιείται να στρατιωτικούς σκοπούς μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η πρόσβαση στον χώρο του κάστρου γίνεται από μια πύλη στα δυτικά, η οποία προστατευόταν από ορθογώνιο πύργο. Στο εσωτερικό του κάστρου διακρίνονται δύο πλατώματα, το κάτω πλάτωμα και, στο υψηλότερο τμήμα, το Ακροπύργιο. Τα δύο πλατώματα διαχωρίζονται από εγκάρσιο τείχος, όπου παρατηρείται ευρύτατη χρήση αρχαίου οικοδομικού υλικού. Το εσωτερικό του Ακροπυργίου, όπου σώζονται ερείπια διαφόρων κρισμάτων, ταυτίζεται, σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις, με το παλάτι του κόμη των Σαλώνων.