Οικία Δημήτριου & Νικολάου Παπαγεωργίου

Του Νίκου Παπούλια

Στα πλαίσιο του περιβαλλοντικού προγράμματος «Άμφισσα σε αγγίζει …με τον πολιτισμό της», οι μαθητές της ΣΤ΄τάξης του 3ου Δημοτικού Σχολείου Άμφισσας, επισκέφθηκαν την «Οικία Παπαγεωργίου». Γωνία Κόκκαλη και Κοττορού, η συγκεκριμένη κατοικία τραβά την προσοχή των περαστικών, θυμίζοντας την αίγλη της πόλης πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την ανάγκη αξιοποίησης αυτού του μεγάλου πολιτισμικού πλούτου  των παλιών αρχοντικών  της Άμφισσας.

Το σπίτι είναι διώροφο, με υπόγειο και εσωτερική ξύλινη σκάλα επικοινωνίας. Ο κάθε όροφος είναι 180 τετραγωνικά και έχει τέσσερα ψηλοτάβανα δωμάτια με ξύλινα πατώματα. Το υλικά κατασκευής του ήταν η πέτρα, το χώμα και ο τσατμάς. Διαθέτει 20 μεγάλα τζαμοπαράθυρα για να μπαίνει άπλετο φως στο σπίτι. Τα παράθυρα του ισογείου είναι ταμπλαδωτά, ενώ του πρώτου ορόφου είναι με περσίδες. Μοναδικά είναι τα φωτιστικά που είναι κρεμασμένα στα εσωτερικά δωμάτια.

Υπάρχουν δύο μικρές βεράντες στη δυτική και βόρεια πλευρά του κτιρίου και μία μεγάλη εντυπωσιακή στην ανατολική μεριά του, αμερικάνικης κατασκευής ( λένε οι μηχανικοί) όπως μας είπε ο ιδιοκτήτης κ. Δημήτρης Παπαγεωργίου, φτιαγμένη με πέτρα και μικρά τουβλάκια. Στην αυλή του σπιτιού δεσπόζει το πηγάδι με 20 μέτρα βάθος. Γύρω γύρω η σκεπή έχει ακροκέραμα και είναι το μέρος που πρέπει να επισκευαστεί άμεσα, διότι υπάρχει ο κίνδυνος να πέσει. Το οίκημα διαθέτει δύο εισόδους.

Ο ίδιος ο κ. Δημήτρης, ένας εκ των ιδιοκτητών του σπιτιού (μαζί με τον δίδυμο αδερφό του Νικόλαο που μένει στην Αθήνα), μίλησε στους μαθητές για την ιστορία αυτού του υπέροχου οικήματος:

«Αυτό το σπίτι έχει χτιστεί, μάλλον, γύρω στο 1850. Στη συνέχεια  αγοράστηκε από το Βασίλειο Σταύρου Γάτο, το 1906 (δυστυχώς δεν έχω την προϊστορία από ποιον το αγόρασε αυτός). Ο  Βασίλειος Γάτος ήταν ένας παλιός άρχοντας της Άμφισσας, μεγάλος κτηματίας – να καταλάβετε φορούσαν φουστανέλες τότε και είχαν μουστάκια  – και είχε άμαξες με άλογα που πήγαινε τους εργάτες στον ελαιώνα για να συλλέγει τον καρπό. Το όνομά του ήταν Βασίλειος, αλλά το παρατσούκλι του ήταν «Βασίλω».  Το 1907 απεβίωσε. Είχε τρία παιδιά. Η μεγάλη του η κόρη, η Βαγγελία, παντρεύτηκε έναν Γεώργιο Πανόπουλο Αρεοπαγίτη, ο οποίος μετέπειτα έγινε και Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, κατέλαβε δηλαδή το μεγαλύτερο δικαστικό αξίωμα.

Το σπίτι το αγόρασε από αυτόν ο πατέρας μου, Ανάργυρος Νικολάου Παπαγεωργίου το 1935, κτηματίας ο πατέρας μου, μαζί με τον αδερφό του Κωνσταντίνο Νικολάου Παπαγεωργίου, συμβολαιογράφο. Το συμβόλαιο συντάχτηκαν στην Αθήνα στο συμβολαιογράφο Στοφορόπουλο που καταγόταν από την Άμφισσα.  Ο Αρεοπαγίτης κατοικούσε στην Αθήνα και τα συμβόλαιο ήθελαν να γίνουν εκεί. Τ0 1935 λοιπόν αγοράστηκε από τον πατέρα μου και το θείο μου και το 1936 ήρθαν και κατοίκησαν από την κοινότητα του Αγίου Γεωργίου στο σπίτι εδώ. Ο πατέρας μου, Ανάργυρος Νικολάου Παπαγεωργίου , πέθανε στις 8 Οκτωβρίου 1981.

Ο παππούς μου είχε χρηματίσει και αυτός Πρόεδρος της Κοινότητας Αγίου Γεωργίου. Στη συνέχεια το σπίτι αυτό κατοικήθηκε μέχρι το 2007. Το 2006 απεβίωσε  ο αδερφός του πατέρα μου, ο θείος μου ο Κωνσταντίνος Νικολάου Παπαγεωργίου, συμβολαιογράφος και το  2007 απεβίωσε η μητέρα μου Ιφιγένεια, χήρα Ανάργυρου Παπαγεωργίου το γένος Δημητρίου Παπαθανασίου και από τότε το σπίτι δεν έχει κατοικηθεί. Τώρα είναι στην ιδιοκτησία εμού και του δίδυμου αδερφού μου  Νικολάου Αναργύρου Παπαγεωργίου που έχει του προπάππου το όνομα, διότι εγώ έχω το όνομα του παππού της μητέρας μου και είμαστε και οι δύο δικηγόροι. Ο δε παππούς μου από το σόι της μητέρας μου, που έχω πάρει το όνομά του, ήταν ο Δημήτριος Παπαθανασίου που είχε το σπίτι της δίπλα από το σημερινό Προσκοπείο,  και δεν υπάρχει πια. Ήθελα να σας πω, ο πατέρας  της μητέρας μου ήταν δικηγόρος και ο παππούς της ήταν γιατρός.

Ήταν άνθρωποι πολύ σπουδαίοι για εκείνες τις εποχές και με βάση τα επαγγέλματα που έκαναν. Το σπίτι είναι διώροφο με υπόγειο, 180 τετραγωνικά μέτρα ο όροφος.  Το 1936, όταν ήρθαν οι γονείς μου από τον Άγιο Γεώργιο , επειδή ο θείος μου ο συμβολαιογράφος είχε ένα κινητικό πρόβλημα δημιουργήθηκε τουαλέτα μέσα στο σπίτι (1938 με 1940), αφού εκείνη την εποχή τα σπίτια είχαν τουαλέτα στο χώρο της αυλής. Το Υπουργείο Πολιτισμού έχει χαρακτηρίσει το σπίτι (χωρίς να ρωτηθούμε από την επιτροπή που το αξιολόγησε) διατηρητέο ή παραδοσιακό (δε θυμάμαι ακριβώς ποιον από τους δύο όρους υιοθέτησαν).

Το υπόγειο είναι ρωμαϊκής κατασκευής με καμάρες από πέτρα και τούβλο και κάτω το δάπεδο είχε μωσαϊκό ρωμαϊκό, αλλά οι πρώτοι κτήτορες δεν γνώριζαν την αξία τους και προκειμένου να τοποθετήσουν πράγματα το είχαν καταστρέψει ρίχνοντας από πάνω άμμο και στη συνέχεια  τσιμέντο, και έχει μείνει ένα πολύ μικρό τμήμα άθικτο. Το σπίτι μέσα έχει κρυφή, ξύλινη σκάλα (καταπακτή)  που ξεκινά από το υπόγειο και φτάνει στο ισόγειο. Από το ισόγειο, ξεκινά καγκελωτή – με κουπαστή -, ξύλινη σκάλα και  κολονάκια και οδηγεί στον πρώτο όροφο του σπιτιού.  Αριστερά της σκάλας, ανεβαίνοντας προς τον πρώτο όροφο οι τοίχοι και τα νταβάνια ήταν ζωγραφισμένα, αλλά αργότερα οι τοιχογραφίες καλύφθηκαν, κατά το 1980 με ξύλινη επένδυση. Στο ήμισυ της απόστασης  της σκάλας, από το ισόγειο προς τον πρώτο όροφο, αριστερά υπάρχει μπαλκονόπορτα η οποία οδηγεί στη μεγάλη βεράντα του σπιτιού.

Με το που κατέβαινες τις σκάλες του υπογείου, υπήρχε ο δικέφαλος αετός ζωγραφισμένος στο πάτωμα – μωσαϊκό,  που τώρα έχει καλυφθεί με χώμα και τσιμέντο. Επίσης το υπόγειο έχει μικρά παράθυρα – φεγγίτες – στις τρεις πλευρές του για να αερίζεται ο χώρος. Στο υπόγειο υπάρχει μία τεράστια ξύλινη «κάδη» χωρητικότητας 5 τόνων και ύψους τεσσάρων μέτρων περίπου, όπου εκεί έβαζαν τις ελιές, μοναδική για το μέγεθός της στο νομό Φωκίδας.

Eυχαριστούμε τον κ. Δημήτρη για το χρόνο που διέθεσε να μας δείξει την οικία του και να μας πει την ιστορία της. Η Άμφισσα θα συνεχίσει να είναι η πόλη με την μεγάλη πολιτισμική κληρονομιά που κρύβει σε κάθε γωνιά της, σε κάθε σπίτι, σε κάθε μαγαζί και την οποία οι νέες γενιές πρέπει να την γνωρίσουν και να την καταγράψουν!

*Ο Νίκος Παπούλιας είναι Διευθυντής του Τρίτου Δημοτικού Σχολείου Άμφισσας

Πηγή: https://3odimamfissas.blogspot.com/